ไม่ถือเป็นรายได้ ภาษีเงินได้นิติบุคคล กรณีการซื้อหุ้นทุนคืนของบริษัทมหาชนจำกัด

เรื่อง ภาษีเงินได้นิติบุคคล กรณีการซื้อหุ้นทุนคืนของบริษัทมหาชนจำกัด

ข้อเท็จจริง

ต. ได้หารือข้อกฎหมายเกี่ยวกับภาษีเงินได้นิติบุคคล กรณีการซื้อหุ้นทุนคืนของ

บริษัทมหาชนจำกัด โดยมีข้อเท็จจริงสรุปได้ดังนี้

1. กระทรวงพาณิชย์ได้มีการแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติบริษัทมหาชน

จำกัด (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2544 ซึ่งมีผลให้บริษัทมหาชนจำกัดสามารถซื้อหุ้นคืนได้ 2

กรณี คือ

1.1 กรณีผู้ถือหุ้นออกเสียงไม่เห็นด้วยกับมติที่ประชุมผู้ถือหุ้น ซึ่งแก้ไข

ข้อบังคับของบริษัทมหาชนจำกัดเกี่ยวกับสิทธิในการออกเสียงลงคะแนนและสิทธิใน

การรับเงินปันผล ซึ่งผู้ถือหุ้นเห็นว่าตนไม่ได้รับความเป็นธรรม

1.2 กรณีการบริหารทางการเงินเมื่อบริษัทมหาชนจำกัดมีกำไรสะสมและ

สภาพคล่องส่วนเกิน และการซื้อหุ้นทุนคืนนั้นไม่เป็นเหตุให้ประสบปัญหาทาง

การเงิน

2. การซื้อหุ้นทุนคืนตามข้อ 1. บริษัทมหาชนจำกัดจะต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์

และวิธีการที่กำหนดในกฎกระทรวง กล่าวคือ การซื้อหุ้นทุนคืนให้ซื้อในกระดานหลัก

ของตลาดหลักทรัพย์ หรือเสนอซื้อจากผู้ถือหุ้นเป็นการทั่วไป และการขายหุ้นที่ซื้อคืน

จะกระทำได้เมื่อพ้น 6 เดือนนับแต่การซื้อหุ้นแล้วเสร็จ และต้องขายให้หมดภายใน

กำหนดเวลาที่กำหนดแต่ไม่เกิน 3 ปี นับแต่การซื้อหุ้นเสร็จสิ้น หากบริษัทมหาชน

จำกัดขายหุ้นทุนที่ซื้อคืนไม่หมด บริษัทมหาชนจำกัดต้องลดทุนชำระแล้วโดย

วิธีตัดหุ้นจดทะเบียนที่ซื้อคืนและยังไม่ได้จำหน่าย กล่าวคือ การยกเลิกหุ้นทุนซื้อ

คืนในทางบัญชี

3. เนื่องจากหุ้นทุนซื้อคืนตามแนวทางปฏิบัติทางการบัญชีเกี่ยวกับหุ้นทุนซื้อคืน

ของกิจการ หมายถึง หุ้นสามัญ หุ้นบุริมสิทธิ และตราสารทุนอื่นที่มีสิทธิและ

ลักษณะเทียบเท่าหุ้นสามัญของกิจการซึ่งกิจการหรือบริษัทย่อยของกิจการได้ซื้อ

คืนกลับมา หุ้นทุนซื้อคืนไม่ได้เป็นสินทรัพย์ของกิจการ แต่เป็นการลดสิทธิเรียกร้อง

ของผู้ถือหุ้นในสินทรัพย์ของกิจการ โดยปัจจุบัน ยังไม่มีมาตรฐานการบัญชีของ

ประเทศไทยที่เกี่ยวข้องกับการบันทึกบัญชีรายการหุ้นทุนซื้อคืน ดังนั้น เพื่อให้

บริษัทมหาชนจำกัดมีแนวทางการบันทึกบัญชีหุ้นทุนซื้อคืนและการเปิดเผยข้อมูล

ครบถ้วน สมาคมนักบัญชีและผู้สอบบัญชีรับอนุญาตแห่งประเทศไทยจึงได้ออก

แนวทางปฏิบัติทางการบัญชีเกี่ยวกับหุ้นทุนซื้อคืนของกิจการ โดยมีหลักการสำคัญ

ว่า “กิจการไม่ควรมีกำไรหรือขาดทุนจากรายการที่เกี่ยวข้องกับหุ้นทุนของตน แม้ว่า

กิจการอาจขายหุ้นทุนที่ซื้อคืนได้ในราคาสูง (ต่ำ) กว่าราคาทุนที่ซื้อมา บัญชีจะไม่

รายงานกำไร (ขาดทุน) ในงบกำไรขาดทุน แต่จะบันทึกปรับปรุงส่วนของผู้ถือหุ้น

โดยตรง”

4 การซื้อหุ้นทุนคืนจะเป็นเครื่องมือทางการเงินที่ช่วยให้บริษัทมหาชนจำกัดมี

ทางเลือกในการบริหารสภาพคล่องส่วนเกิน โดยสามารถซื้อหุ้นของตนเองได้หากหุ้น

มีราคาต่ำกว่ามูลค่าที่แท้จริง และขายคืนออกไปได้เมื่อราคาได้ปรับตัวสู่มูลค่าที่

เหมาะสม จึงหารือดังนี้

4.1 กรณีการขายหุ้นทุนที่ซื้อคืน เนื่องจากการขายหุ้นทุนที่ซื้อคืนจะทำให้

มีผลต่างระหว่างราคาขายกับราคาทุนของหุ้นที่ซื้อคืน ผลต่างที่เกิดขึ้นดังกล่าวถือเป็น

รายได้หรือค่าใช้จ่ายที่บริษัทมหาชนจำกัดต้องนำไปรวมคำนวณเพื่อเสียภาษีเงินได้

นิติบุคคลหรือไม่ อย่างไร

4.2 กรณีการลดทุน หากบริษัทมหาชนจำกัดขายหุ้นทุนซื้อคืนไม่หมดภายใน

เวลาที่กำหนดและต้องลดทุนชำระแล้วโดยวิธีตัดหุ้นที่เหลือ เงินที่ผู้ถือหุ้นได้รับจาก

การขายหุ้นให้กับบริษัททั้งในกรณีผ่านหรือไม่ผ่าน ต. ถือเป็นเงินส่วนแบ่งกำไร ซึ่ง

ต้องเสียภาษีเงินได้หรือไม่

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง

แนววินิจฉัย

เนื่องจากแนวทางปฏิบัติทางการบัญชีเกี่ยวกับหุ้นทุนซื้อคืนของกิจการ กำหนด

ความหมายของคำว่า “หุ้นทุนซื้อคืน” ว่าหมายถึง “หุ้นสามัญ หุ้นบุริมสิทธิ และตรา

สารทุนอื่นที่มีสิทธิและลักษณะเทียบเท่าหุ้นสามัญของกิจการซึ่งกิจการหรือบริษัท

ย่อยของกิจการได้ซื้อคืนกลับมา หุ้นทุนซื้อคืนไม่ได้เป็นสินทรัพย์ของกิจการ แต่เป็น

การลดสิทธิเรียกร้องของผู้ถือหุ้นในสินทรัพย์ของกิจการ” หุ้นดังกล่าวจึงไม่เข้า

ลักษณะเป็นสินทรัพย์ แต่เข้าลักษณะเป็นทุนของบริษัทมหาชนจำกัด และเมื่อ

ข้อเท็จจริงปรากฏว่า บริษัทมหาชนจำกัดจะขายหุ้นทุนซื้อคืน หรือลดทุนชำระแล้ว

โดยวิธีตัดหุ้นที่เหลือ กรณีการขายหุ้นทุนซื้อคืนไม่หมดภายในเวลากำหนด กรณี

ดังกล่าว หากบริษัทมหาชนจำกัดได้บันทึกบัญชีหุ้นทุนซื้อคืนดังกล่าวเป็นส่วนของทุน

ถือว่าผลประโยชน์ที่ได้จากการขายหุ้นทุนซื้อคืนหรือจากการลดทุนเป็นส่วนของทุน

ซึ่งไม่ถือเป็นรายได้จากกิจการหรือเนื่องจากกิจการที่ต้องนำมารวมคำนวณกำไรสุทธิ

เพื่อเสียภาษีเงินได้นิติบุคคลตามมาตรา 65 แห่งประมวลรัษฎากร แต่อย่างใด

ที่มา: